حوزۀ دشت فین کاشان؛ بستر شکل‌گیریِ ساختار زیستی، باغات و مزارع کهن

بی‌تردید یکی از مسائل بسیار مهمی که کشور ما با آن روبه‌روست، مسئلۀ خشکسالی و کم‌آبی است. کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع، گرم شدن تدریجی کره زمین، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، انتقال آب‌های بین حوزه‌ای، تغییر الگوی کشت و برخی سدسازی‌های بدون کارشناسی و... را در کشور ما که اصولاً جزو دستۀ کشور‌های خشک و کم‌آب جهان محسوب می‌شود، از علل تشدیدکنندۀ آن برمی‌شمارند و این خطر تهدید‌کننده را بارها و بارها گوشزد کرده‌اند. از آنجایی که آبادانی از وجود و حضور نعمت خدادادی آب سرچشمه می‌گیرد، هرجا که چشمه‌ای، رودی، قناتی و باریکۀ آبی و... بوده است در کنار یا نزدیک به آن‌ها زیستگاه‌های انسانی و مزارع و باغات شکل گرفته است. دیرپایی آب‌های هر حوزه‌ای، راز دیرپایی سکونتگاه‌ها و ایجاد مزارع و باغات همچنین ایجاد راه‌های ارتباط بین آن‌ها و شکوفایی فرهنگ و تمدن در آن حوزه بوده است که به دستاورد‌های هنری و معماری وهمچنین آداب‌ورسوم مرتبط با آن نیز منجر شده است. حوزه۱ آبریز دشت فین کاشان یکی از این نمونه‌هاست که سابقۀ بسیار دیرین زیست و حضور باغات و مزارع کهن را در خود دارد و تمدن‌های درخشان خود را مدیون چشمه‌ها، رودهای فصلی، قنوات و آبراهه‌های موجود در آن بوده است. با امید به اینکه همگان به ضرورت خفاظت از آب‌های زیرزمینی و چشمه‌ها و لای‌روبی و مرمت قنوات آن توجه داشته باشیم و شواهد تمدنی و زیستی برخاسته از آن، همچنین سنت‌های بومی باغبانی و زراعت آن را (در کنار روش‌های نوین کارآمد) و نیز هنر و معماری ارزشمند آن را، نعمت‌های این سرزمین دانسته و آن‌ها را پاس بداریم.